Perfectionism กับ OCD ต่างกันอย่างไร?

ในสังคมที่มีการแข่งขันสูงและการคาดหวังที่ไม่สิ้นสุด หลายคนอาจรู้สึกว่าตนเองต้องทำทุกอย่างให้สมบูรณ์แบบ เพื่อที่จะได้รับการยอมรับจากผู้อื่น หรือเพื่อให้ตนเองรู้สึกว่าประสบความสำเร็จ ไม่ว่าจะเป็นการทำงานที่ต้องการผลลัพธ์ที่ดีที่สุด การเรียนที่ต้องมีผลการศึกษาที่ดี หรือแม้แต่การดำเนินชีวิตประจำวันที่ต้องการให้ทุกอย่างเป็นระเบียบและสมบูรณ์แบบ ซึ่งบางครั้งความพยายามที่จะทำทุกอย่างให้ดีที่สุดอาจกลายเป็นภาระที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตและร่างกาย แต่ในบางครั้ง ความรู้สึกนี้อาจทำให้หลายคนสับสนระหว่าง Perfectionism (ความสมบูรณ์แบบ) และ OCD (โรคย้ำคิดย้ำทำ) เพราะทั้งสองดูเหมือนจะเกี่ยวข้องกับการมุ่งมั่นที่จะทำทุกอย่างให้ดีที่สุดหรือสมบูรณ์ที่สุด แต่จริง ๆ แล้วทั้งสองอาการมีลักษณะ, สาเหตุ, และวิธีการจัดการที่แตกต่างกันอย่างมาก การเข้าใจถึงความแตกต่างระหว่าง Perfectionism และ OCD ไม่เพียงแต่ช่วยให้เราสามารถเข้าใจตนเองและผู้อื่นได้ดีขึ้น แต่ยังทำให้เราสามารถเลือกวิธีการจัดการกับทั้งสองอาการได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดังนั้น ในบทความนี้เราจะมาดูกันว่า Perfectionism และ OCD แตกต่างกันอย่างไร และทำไมการแยกแยะความแตกต่างระหว่างทั้งสองจึงเป็นสิ่งสำคัญในการดูแลสุขภาพจิตของเรา

Table of Contents

1.ความหมายของ Perfectionism

Perfectionism หมายถึงการมีความคาดหวังในตัวเองที่สูงเกินไปในการทำสิ่งต่างๆ ให้สมบูรณ์แบบ โดยบุคคลที่มีลักษณะของ Perfectionism จะพยายามทำทุกอย่างให้ดีที่สุดและไม่ยอมรับความผิดพลาดหรือข้อบกพร่องใดๆ ในสิ่งที่ทำ ซึ่งมักจะทำให้เกิดความรู้สึกไม่พอใจแม้จะประสบความสำเร็จในสิ่งที่ทำ เมื่อไม่ได้ผลลัพธ์ตามที่ตั้งใจไว้ พวกเขาจะรู้สึกผิดหรือวิตกกังวลเกี่ยวกับความล้มเหลวหรือสิ่งที่ไม่ได้สมบูรณ์ตามมาตรฐานที่ตนเองตั้งไว้ แม้ว่าผลลัพธ์ที่ได้อาจดีเยี่ยมในสายตาผู้อื่น

ลักษณะของผู้ที่มี Perfectionism คือมักจะมองว่า “ความสมบูรณ์แบบ”  เช่น งานต้องได้ที่ดีที่สุด อะไรที่ตัดสินใจหรือลงมือทำก็ต้อง “ที่สุด” โดยพวกเขามักจะตั้งเป้าหมายที่ยากเกินไปและมุ่งมั่นทำงานหนักเพื่อให้ทุกอย่างออกมาดีที่สุด การทำสิ่งต่างๆ ให้สมบูรณ์แบบในทุกๆ รายละเอียดจะเป็นสิ่งที่ทำให้พวกเขารู้สึกว่าตนเองประสบความสำเร็จ แต่ในขณะเดียวกันก็สร้างความเครียดและความวิตกกังวล เมื่อสิ่งนั้นไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง การทุ่มเทเวลาและพลังงานในการทำสิ่งต่างๆ ให้สมบูรณ์แบบจึงอาจทำให้พวกเขารู้สึกเหนื่อยล้าและไม่เคยพอใจในสิ่งที่ตนเองทำ

ผลกระทบจาก Perfectionism ไม่เพียงแค่เกี่ยวข้องกับความไม่พอใจในผลงาน แต่ยังสามารถส่งผลต่อความสัมพันธ์กับผู้อื่นและความสุขในชีวิตโดยรวม เพราะความคาดหวังที่สูงเกินไปอาจทำให้คนที่มี Perfectionism มองข้ามความสำคัญของการยอมรับในความไม่สมบูรณ์และการเรียนรู้จากความผิดพลาด

2. ความหมายของ OCD (โรคย้ำคิดย้ำทำ)

Obsessive Compulsive Disorder (OCD)  หรือ โรคย้ำคิดย้ำทำ คือ การมีความคิดที่วนเวียนเกี่ยวกับความกลัวหรือความวิตกกังวลที่ไม่สามารถควบคุมได้ ความคิดเหล่านี้มักเป็นความคิดที่ไม่สมเหตุสมผลหรือไม่มีการเชื่อมโยงกับสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตจริง และทำให้เกิดความวิตกกังวลหรือความเครียดที่สูงมากขึ้น เมื่อเกิดความคิดเหล่านี้ บุคคลที่มี OCD จะรู้สึกว่าต้องทำพฤติกรรมซ้ำๆ หรือกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่กำหนดไว้เพื่อบรรเทาความวิตกกังวลที่เกิดขึ้น เช่น การล้างมือซ้ำๆ หรือการตรวจสอบบางสิ่งบางอย่างหลายครั้ง

พฤติกรรมซ้ำๆ นี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพื่อให้ผลลัพธ์ออกมาดีหรือสมบูรณ์แบบตามที่บุคคลต้องการ แต่ทำเพื่อคลายความวิตกกังวลที่เกิดจากความคิดที่ไม่สามารถควบคุมได้ โดยบุคคลที่มี OCD รู้ดีว่าพฤติกรรมเหล่านี้ไม่จำเป็นและไม่สมเหตุสมผล แต่พวกเขากลับไม่สามารถหยุดทำได้ เพราะเชื่อว่าการทำสิ่งเหล่านี้จะช่วยบรรเทาความเครียดและลดความวิตกกังวลได้ ซึ่งอาการของ OCD สามารถรบกวนชีวิตประจำวันได้อย่างมาก โดยทำให้บุคคลใช้เวลามากเกินไปในการทำกิจกรรมซ้ำๆ ที่ไม่มีความจำเป็น และอาจทำให้เกิดความรู้สึกวิตกกังวลหรือความรู้สึกที่ไม่พอใจในตนเอง

3. ความแตกต่างระหว่าง Perfectionism และ OCD

Perfectionism เกี่ยวข้องกับความคาดหวังในผลลัพธ์ที่สมบูรณ์แบบและการทำสิ่งต่างๆ ให้ดีที่สุดในทุกๆ ด้าน แต่บุคคลที่มี Perfectionism มักไม่ต้องทำสิ่งใดซ้ำๆ หรือมีความคิดย้ำคิดซ้ำๆ เกี่ยวกับความวิตกกังวล การทำสิ่งต่างๆ ให้สมบูรณ์แบบในสายตาของพวกเขาคือสิ่งที่ทำให้พวกเขารู้สึกว่าเป็นคนสำเร็จและพึงพอใจในตนเอง แต่หากผลลัพธ์ที่ได้ไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง พวกเขาจะรู้สึกผิดหรือไม่พอใจ

ขณะที่ OCD เกี่ยวข้องกับการมีความคิดย้ำคิดที่ทำให้เกิดพฤติกรรมซ้ำๆ ที่ต้องทำเพื่อบรรเทาความวิตกกังวล พฤติกรรมเหล่านี้ไม่ได้มุ่งเน้นที่การทำให้ผลลัพธ์สมบูรณ์แบบ แต่เป็นวิธีการคลายความเครียดที่เกิดจากความคิดที่ไม่สามารถควบคุมได้ เช่น การตรวจสอบสิ่งต่างๆ หรือการทำกิจกรรมบางอย่างซ้ำๆ เพื่อให้ความวิตกกังวลลดลง ทั้งที่รู้ว่าไม่มีความจำเป็นหรือสมเหตุสมผล

4. สาเหตุและปัจจัยที่มีผลต่อ Perfectionism และ OCD

สาเหตุของ Perfectionism มักเกี่ยวข้องกับการเลี้ยงดูที่มีการคาดหวังสูงหรือความกดดันจากครอบครัว คนรอบข้าง เพื่อน ที่ทำให้บุคคลรู้สึกว่าตนเองต้องทำทุกสิ่งให้สมบูรณ์แบบเพื่อที่จะได้รับการยอมรับ หรือการบรรลุเป้าหมายในชีวิตที่ยากเกินไป ประสบการณ์ในอดีตที่เคยได้รับการยกย่องหากทำสิ่งต่างๆ ได้อย่างสมบูรณ์แบบ หรือถูกตำหนิเมื่อไม่บรรลุผลลัพธ์ตามที่คาดหวังอาจทำให้เกิดภาวะ Perfectionism ขึ้นได้

ส่วน OCD อาจเกิดจากปัจจัยทางชีวภาพหรือประสบการณ์ความเครียดที่ทำให้เกิดความคิดและพฤติกรรมซ้ำๆ โดยมีการเปลี่ยนแปลงในสมองที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมพฤติกรรม โดยปกติแล้ว OCD มักเกิดจากการทำงานผิดปกติของสารเคมีในสมอง หรือกระบวนการคิดที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมความคิดและพฤติกรรม เช่น เซโรโทนิน หรือปัจจัยทางพันธุกรรมที่ทำให้บุคคลมีความเสี่ยงในการพัฒนาอาการนี้มากขึ้น

5. วิธีการจัดการกับ Perfectionism และ OCD

การจัดการกับ Perfectionism สามารถทำได้โดยการตั้งเป้าหมายที่เป็นไปได้และสมเหตุสมผล ไม่ยึดติดกับผลลัพธ์ที่สมบูรณ์แบบเสมอไป แต่เรียนรู้ที่จะยอมรับความไม่สมบูรณ์ในบางครั้ง การฝึกให้รู้จักปล่อยวางและให้ความสำคัญกับกระบวนการมากกว่าผลลัพธ์จะช่วยให้เรามีความสุขในชีวิตมากขึ้น นอกจากนี้การตั้งขอบเขตที่ชัดเจนในสิ่งที่ควรทำและไม่ควรทำก็สามารถช่วยลดความเครียดจากการตั้งความคาดหวังสูงได้

สำหรับการจัดการกับ OCD การบำบัดทางจิตวิทยา เช่น Cognitive Behavioral Therapy (CBT) เป็นหนึ่งในวิธีที่มีประสิทธิภาพในการจัดการกับความคิดย้ำคิดและพฤติกรรมที่ไม่สามารถควบคุมได้ การบำบัดนี้ช่วยให้บุคคลสามารถรับรู้และเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่เป็นการตอบสนองต่อความวิตกกังวลได้ นอกจากนี้ในบางกรณีอาจจำเป็นต้องใช้ยาร่วมด้วยเพื่อช่วยควบคุมอาการของ OCD และทำให้บุคคลสามารถจัดการกับความคิดที่เป็นลบได้

การเข้าใจความแตกต่างระหว่าง Perfectionism และ OCD เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการดูแลสุขภาพจิตอย่างมีประสิทธิภาพ เพราะทั้งสองอาการมีสาเหตุและวิธีการจัดการที่แตกต่างกัน การรู้จักอาการเหล่านี้จะช่วยให้สามารถรับมือกับอาการได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ ทำให้ชีวิตประจำวันดีขึ้นและสามารถรักษาความสมดุลในชีวิตได้มากขึ้น นอกจากนี้การขอคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตหรือนักจิตบำบัด เป็นสิ่งที่ควรทำสำหรับผู้ที่สงสัยว่าตนเองอาจมีอาการเหล่านี้ เพื่อที่จะได้รับการรักษาและคำแนะนำที่เหมาะสมสำหรับการจัดการกับอาการของตน