ความแตกต่างระหว่างความรู้สึกผิดและความละอายใจ

ในชีวิตประจำวัน เราต่างต้องเผชิญกับอารมณ์หลากหลายที่มีผลกระทบต่อสุขภาพจิตและการดำเนินชีวิตของเรา ความรู้สึกผิด (Guilt) และความละอายใจ (Shame) เป็นสองอารมณ์ที่มักปรากฏขึ้นในช่วงเวลาที่เราเผชิญกับสถานการณ์ที่รู้สึกว่าได้ทำบางสิ่งบางอย่างผิดพลาดหรือไม่เหมาะสม ความรู้สึกเหล่านี้มักเกิดจากการตระหนักถึงผลกระทบของการกระทำที่มีต่อผู้อื่นหรือต่อภาพลักษณ์ของตัวเอง แม้ว่าอารมณ์ทั้งสองจะมีลักษณะที่คล้ายกัน แต่ก็มีความแตกต่างที่สำคัญในแง่ของจุดเน้นและผลกระทบที่มีต่อจิตใจและพฤติกรรม การทำความเข้าใจถึงความแตกต่างระหว่างความรู้สึกผิดและความละอายใจจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะนอกจากจะช่วยให้เรารับมือกับอารมณ์เหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ยังช่วยพัฒนาความมั่นใจในตัวเอง เสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดี และส่งเสริมให้เราเรียนรู้ที่จะปรับปรุงพฤติกรรมในอนาคตได้อย่างเหมาะสม

ความรู้สึกผิด (Guilt) คืออะไร 

ความรู้สึกผิด (Guilt) เป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อเราตระหนักว่าการกระทำของเรานั้นผิดหรือไม่เหมาะสมในมุมมองของเราเองหรือสังคมที่เราอาศัยอยู่ ความรู้สึกนี้มักมาพร้อมกับการตระหนักถึงผลกระทบที่เกิดจากการกระทำนั้นต่อผู้อื่นหรือสถานการณ์โดยรวม เช่น หากคุณลืมส่งงานที่สำคัญในโครงการร่วมกับทีมจนทำให้เพื่อนร่วมงานต้องรับภาระเพิ่มขึ้น คุณอาจรู้สึกผิดเนื่องจากการกระทำของคุณส่งผลเสียต่อความราบรื่นของงานและความสัมพันธ์ในทีม ความรู้สึกผิดในกรณีเช่นนี้อาจกระตุ้นให้คุณทบทวนและเรียนรู้จากความผิดพลาด รวมถึงปรับปรุงพฤติกรรมของคุณ ไม่ว่าจะเป็นการจัดการเวลาให้ดีขึ้นหรือการใส่ใจในรายละเอียดของงานมากขึ้น เพื่อป้องกันไม่ให้เหตุการณ์ลักษณะนี้เกิดขึ้นอีกในอนาคต ความรู้สึกผิดจึงเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยให้เราเรียนรู้ เติบโต และพัฒนาความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง

วิธีสังเกตเมื่อรู้สึกผิด (Guilt) 

1. เน้นที่การกระทำ (Action-focused) ความรู้สึกผิดเป็นอารมณ์ที่มุ่งเน้นไปที่การกระทำหรือสิ่งที่เราทำลงไป ไม่ได้เกี่ยวข้องกับคุณค่าหรือความเป็นตัวตนของเรา เช่น หากคุณพูดจาไม่เหมาะสมกับเพื่อนร่วมงานในช่วงเวลาที่คุณอารมณ์เสีย คุณอาจรู้สึกผิดเนื่องจากคุณตระหนักว่าคำพูดเหล่านั้นสร้างผลกระทบในทางลบต่อความสัมพันธ์ของคุณ ความรู้สึกผิดเช่นนี้ไม่ได้หมายความว่าคุณเป็นคนไม่ดี แต่สะท้อนถึงการกระทำบางอย่างที่ควรได้รับการปรับปรุง

2. มีความเห็นอกเห็นใจ คนที่รู้สึกผิดมักจะใส่ใจความรู้สึกของผู้อื่น เพราะพวกเขาตระหนักถึงผลกระทบที่การกระทำของตนเองมีต่อคนรอบข้าง ความเห็นอกเห็นใจนี้ช่วยให้เกิดความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นและช่วยสร้างความไว้วางใจในระยะยาว

ความละอายใจ (Shame)

1. เน้นที่ตัวตน (Self-focused) ความละอายใจเป็นอารมณ์ที่ทำให้เรามองตัวเองในแง่ลบและสงสัยในคุณค่าของตนเอง แทนที่จะมุ่งเน้นไปที่การกระทำหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ความละอายใจมักสะท้อนถึงการรับรู้ว่าตัวตนของเราเองนั้นไม่ดีพอ เช่น หากคุณล้มเหลวในการพูดในที่ประชุมสำคัญ คุณอาจไม่ได้มองว่ามันเป็นข้อผิดพลาดเพียงชั่วคราว แต่กลับมองว่าคุณไม่มีความสามารถพอและรู้สึกอับอายที่ต้องเผชิญหน้ากับเพื่อนร่วมงาน

2. เกิดความเครียด ความละอายใจมักเป็นตัวกระตุ้นที่รุนแรงให้เกิดความเครียด ความวิตกกังวล และบางครั้งอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า การที่เรามองตัวเองในแง่ลบอาจทำให้เราหมดกำลังใจ และเกิดความรู้สึกสิ้นหวังต่อความสามารถหรือคุณค่าของตนเองในระยะยาว

3. หลีกเลี่ยงปัญหา อารมณ์นี้สามารถนำไปสู่การหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้ากับปัญหาหรือสถานการณ์ที่ท้าทาย การหนีปัญหาอาจดูเหมือนเป็นวิธีการปกป้องตัวเองในระยะสั้น แต่ในระยะยาวอาจส่งผลเสียต่อความสัมพันธ์ ความก้าวหน้าในชีวิต และความมั่นใจในตนเอง

หากคุณรู้สึกว่าอารมณ์เหล่านี้ส่งผลกระทบอย่างมากต่อชีวิต การพูดคุยกับนักจิตวิทยาหรือผู้เชี่ยวชาญสามารถช่วยให้คุณจัดการอารมณ์เหล่านี้ได้ดีขึ้น Counselling Thailand เรามีนักจิตบำบัดที่พร้อมให้บริการและช่วยเหลือในด้านการจัดการอารมณ์ หากสนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ ที่นี่